Milli demokratik ədəbiyyatımız
ائل اوغلو
Eloğlu
زامان سوره سیندن گئریده قالماماق ایسته ین شاعیرلریمیز همیشه تاریخی دؤنوش نؤقطه لرینده نئجه آددیم آتاجاقلارینی و ادبیاتیمیزی زامانلا اویغونلاشدیراجاقلارینی لازیمی قدر باجارمیشلار. ائله اونا گؤره دیر کی، ادبی نسیللریمیز اؤز تاریخی دؤورانلاریندا ادبی ایستکلریمیزه اویغون ادبی شخصیتلرده یئتیره بیلمیشدیر. او دور کی، تاریخ بویو هئچ بیر بوشلوغو اولمادان شعیر تاریخیمیزده ادبی نسیللریمیزین یئتیردیگی شاعیرلرین اوخوجوسو اولوروق. دونیا ادبیاتینین یاخین یوز ایللیکلرده میللیلشمه گئدیشی رونقلندیگی کیمی، بیزیم ده شعیریمیزین میللیلشمه گئدیشینی گؤزدن کئچیرنده، اونون کلاسیک ژانرلاردا عصیرلر بویو محدود مضمونلارلا یاخالاشمادا اولدوغونو گؤروروک. اونوتمایاق کی ،آزدا اولسا، میللی روحوموز همن کلاسیک ژانرلاردا دا اؤزونو یاشادا بیلمیشدیر. اؤتن یوز ایللیگن ایلکین گونلرنده و 19-جی یوز ایللیگین سون ربعوندن بری مئیدانا گلن میللی دئموکراتیک ادبیاتیمیزین دؤنوش مرحله لرینین گلیشمه سینه باخاندا ، اونو ن محتوی و قالیب باخیمیندان میللیلشه ره ک، گوندمله شیب،کؤهنه قابیقدان چیخیب، یئنی دونلا مئیدانا گلمه سینده چاغداش ادبیاتیمیزین بینؤورسینین محکم اولدوغونو گؤروروک. طبیعی دیر کی، یوز ایلدن بری(1304-گونش ایلیندن ) مدرسه و علم اوجاقلاریندا یوخ، بلکه قیسیلا- قیسیلا ائولرده و اوچ بیر- بئش بیر یارانان آز سایلی ادبی درنکلرده اؤیره نیلن ادبیاتیمیز، اؤتن یوز ایللیکده اوستاد شهریار،حبیب ساهر، بولود قارا چورلو، علیرضا نابدل، گنجعلی صباحی و... باشقالاری کیمی سؤنمز اولدوزلار یئتیرمیشدیر. اؤرنک اولاراق آدلارینی چکدیگیم ادبیات اولدوزلاری یقین کی اؤزوندن قاباق ادبی نسیللرین یئتیرمه سی اولموشلار و اؤزلریندن سونرا عرصیه گلن ادبی نسیللرینده قیدالانماسیندا اونودولماز رول اوینامیشلار. اونوتمایاق کی اوستاد شهریارین حیدربابایا سلام پوئماسی یاراناندان سونرا اونا یازیلان بیرچوخ نظیره لر الده دیر. و اونون مضمون و قه لیبینی اؤزونه اولگو گؤتورن شاعیرلری سایماقلا قورتارماز. بونا گؤره کی، اوستاد شهریار «حیدر بابایا سلام» اثرینی میللی قه لیبیمیز اولاراق میللی روحوموزو یاشادان عاشیق ادبیاتیمیزدان گؤتورموشدور. او، اؤز گلیشیله یاساقلیقدا اولان ادبیاتیمیزی بیر داها دیرچلده بیلدی و یوزلرله ائل شاعیرلرینین اوره گینده یاتان گیزلی مصرعلری مئیدانا گتیردی. اونوتمایاق کی، آرازین اوتاییندا عرصیه گلن ادبیات همن یاساقلیق ایللرینده ده، بو تایدا پؤهره له نن ادبیاتی چوخ حاللاردا قیدالاندیرا بیلیبدیر. اوستاد شهریار میرزا علی اکبر صابر حاقیندا یازدیغی بیر شعیرینده دئییر:
"آذربایجان شعرینده، ایلاهی نه دئییم من.
بیرجه اولو صابری نئچه
نئچه شاعرین قلم چکدی اوستوندن
بیرینجی مشروطه نین ، بیزیم ایلک اینقلابین،
اودور بؤیوک رهبری،
قلم ایله اویاتدی اویقویا گئدنلری.
آچدی گؤزلریمیزی صابر چاغیریشلاری ،
صابر هایقیریقلاری.
بیزیم صنعت قصرینین بوتون اوستادلارینین
صابردیر ایلهامچیسی، صابردیر بایراقداری."
یاخشی بیلیریک کی، میرزا علی اکبر صابر اوستاد شهریاردان بیر نسل قاباغین شاعیریدیر. و صابر یارادیجیلیغینین تاثیر دایره سینی وورغولاییر و "بیزیم صنعت قصرینین/بوتون اوستادلارینین/صابردیر ایلهامچیسی، صابردیر بایراقداری." دئدیکده ادبیاتین او تای-بوتای سرحدینین اولمادیغینی آپ- آیدین نیشان وئریر. طبیعی کی، اوستاد شهریار اؤزوندن ایره لی ادبی نسیللری اوخوموش، درک ائتمیش و «حیدر بابایا سالام» اثریله شعیریمیزی او فلاکتلی ایللرده بیر داها گوندمه گتیرمیشدی. اوستاد شهریار میللی روحوموزو پوئتیک بئیتلریله اویاتماقدا،ادبییاتیمیزدابیر تاریخی دؤنوش نطقه سی یارادا بیلمیشدیر. «حیدر بابایا سالام» اثرینه اونا گؤره ادبی شاهکار دئییلیر کی، آغیر ایللرین یاساقلیغیندا بوغولماقدا اولان بیر ادبیاتین سسی اولدو ، مینلرینی ده، سسه گتیره بیلدی. البتده کی بو ایش باجاریق طلب ائدیردی.یاخشی بیلیریک کی میللی روحوموزو قیدالاندیران ادبیاتیمیزین قیغیلجیملاری مشروطه اینقیلابیندان بیر نئچه اون ایللیک ایره لیدن آلیشماغا باشلامیش و مشروطه دؤوورونده فورمالاشماغا باشلامیش ، شیخ محمد خیابانی دؤوورونده میللی فلسفه سینه ییه دورموش و 1324 گونش ایلی یارانان میللی حکومت دؤورو پوتانسیئللی بیر ادبیات کیمی اورتایا چیخمیش و مطبوعات اورگانلاریندا تظاهر ائتمیشدیر. شاعیرلریمیزیت آنادان اولدوغو تاریخی آردیجیللیغی نظرده آلاراق، دیرلی خداآفرین مجلله سینده اوخویاجاغیمیز سیلسیله مقاله لرده میللی- دئموکراتیک ادبیاتیمیزین ادبی محیط لریمیزده چیچکلنن شخصیتلری ایله تانیش اولاجاغیق .
1 - حاج رضا صراف تبریزی 1232- 1286
شعیرلرینده «صراف» تخللوص ائد‌ن حاجی رضا صراف تبریزی 1232- جی گونش ایلینده تبریزین مشهور راستا کوچه محله‌سینده اورتا دوروملو بیر عایله ده آنادان اولموش، ۱۲ یاشیندا ایکن آتاسینی الده‌ن وئرمیشدیر چاره‌سیزلیکدن آتاسینین تبریز بازاریندا اولان دوکانیندا مرحوم اولان آتاسینین ایشله دیگی صرافلیق پئشه‌سینی اؤیرنیب، و چؤرک قازانماغا باشلامیشدی.
او،۲۰ یاشیندان تبریزده فعالیت ائد‌ن «صفا» ادبی درنگینده ایشتراک ائتمیشدیر. رضا صراف تبریزی بیر مهارتلی غزل شاعری اولسادا، باشقا شعیر نؤوعلرینده ده یارادیجیلیق قابلیتینی ایثبات ائتمیشدیر اوستاد شهریار اونو آذربایجان ادبیاتینین نابغه‌لریندن بیلمیشدیر. حاج رضا صراف تبریزی نین یارادیجیلیغینین اساس حیصه سی نؤوحه و مرثیه لردن عبارت اولسادا، غزللری اونو چاغداش آذربایجان غزلینین زیروه شاعرلریندن ائده بیلیبدیر.
شعیردیلی آخیجی وخالق واری دیر. او کلاسیک شعیر صنعتلریندن اوستادلیقلا فایدالانمیش و قالارقی شعیرلر یاراتمیشدیر اونون « دیوانی» وفاتیندان بیر ایل سونرا تبریزده چاپ اولموش وسونرالار باکی‌دا و ایستانبول‌دا دا دفعه‌لرله چاپ اولونوب یاییملانمیشدیر. 1286-جی گونش ایلینده تبریزده وفات ائتمیشدیر.
صراف مشروطه حرکتینه قاتیلان شاعرلردن اولموش و خالقی عصیانادا چاغیرمیش‌دیر. اونون شعیرلریندن میللی روحو دیرچلدن بیر اؤرنک اوخویوروق:
ای میلت-ی اسلام اویان وقت-ی سحردی
گؤر بیر نه خبردی؟
بسدیر بو قدر یاتما چورورسن نه خبردی؟
دور وقت-ی سحردی
قافیل دوشوبن، دینیوی دونیایه ساتیبسان
یوز ایلدی یاتیب‌سان
بسدیر، گؤزون آچ! سنده کسالت نه خبردی
دور وقتی- سحردی
مین یئردن آییلدیر سنی بیچاره احیببا
ترپنمه میش اصلا
یاتماق بئله اولماز بو اؤلومدن‌ده بتردی
دور وقت-ی سحردی
تاپدیر سنی همسایه‌لرین دورما- دئییر، یات
کئچمیش اولا هئیهات
بو دؤورده هر کیمسه یاتا قانی هدردی
دور وقت-ی سحردی
*****
2 – حکیم موللا محمد هیدجی (1233 -1314)
حکیم موللا محمد هیدجی 1233- جی گونش ایلینده زنگان بؤلگه‌سیند‌ه یئرلشه‌ن هیدج قصبه‌سینده بیر زحمتکئش کندلی عائله‌سینده دونیایا گؤز آچمیشدی. او ایبتد‌ایی تحصیلینی دوغما کندی هیدج ده باشا چاتدیراندان سونرا تحصیلینین داوامی اوچون قزوین شهرینه گئدیر و ۵ ایل ده او شهرده یاشاییر و اورادا دینی تحصیلینه داوام ائدیر.
حکیم موللا محمد هیدجی تحصیلینی داهادا ایکمالا چاتدیرماق اوچون کربلا‌یا گئدیر و ۱۰ ایل اورادا اولان علم اوجاقلاریندا اؤیره‌نمه‌یه باشلاییر. او، همه‌ن ایللرده ، فلسفه، و باشقا دینی علملری اؤیرنیب اؤز عصرینین معتبر اوستادلاریندان اولور.
«هیدجی» فارس،تورک و عرب دیللرینده مؤحتوالی و فلسفی شعیرلر یازمیشدیر. او، زامانین حاکملریندن گیلئیلی ایکن «هیدج» کندیندن تهرانا کؤچور و عؤمرونون سونونا ده ک اورادا تجرید حالیند‌ا یاشاییر.
حکیم موللا محمد هیدجی 79 یاشیندا تهراندا دونیاسینی دگیشیر و همن شهرده تورپاغا تاپشیریلیر ایثتعمارچیلارین علیهینه اولان عالیملردندیر. اونون،عرب دیلینده یازدیغی «رسالة دوخانیه» آدلی اثری «ملا هادی سبزواری نین» «شرح-ی منظومه» آدلی اثرینه بیر آچیقلامادیر. شعیرلرینده بیر چوخ ساتریک مضمونلار اولان فیلوسوف شاعریمیز اثرلریند‌ه همیشه « هیدجی» تخلوصو ایله یازارمیش.
او، یازدیغی ایجتماعی و فلسفی شعیرلری ایله اؤلکه‌میزده تانینمیش عالیم و شاعرلردن بیری اولموشدور. قئیدلره گؤره ،اونون «رسالة دوخانیه» آدلی نثر اثری 1271 - جی گونش ایلینده کربلا شهرینده نشر ائدیلمیش‌دیر.
شعیرلری «دیوان حکیم هیدجی» باشلیقی له دفعه‌لرله تبریز، زنگان و تهراندا چاپ اولونوبدور.اثرلریندن اؤرنکلر اوخویاق:
دور بالام! صوبحه یاویخلاشدی گلیر زنگ سسی،
قافیله دوشد‌و یولا سنده یه هرله فره‌سی.
بو هامی آرپا سامانی هدر ائتدین نه گونه؟
بسله ییب بیر بئله قوللوق ائله دین اولدو بسی.
کؤپگی باغلا بالام، قاپمایا گر بعضیلری،
لازیم اولدو قاپا، بوینوندان او چاغ آچ مره‌سی.
منی سیمرغ-ی سحر سسله‌دی کی: ای قاف قوشو،
آچ قیچین باغینی، وور بیر- بیره سیندیر قفسی.
بو هامی گولشن و گولدن خس و خاشاک کؤنول،
باغلاما هیمت ائدیب،اوتلا بو خاشاک و خسی.
ساغر! او ساده‌یه قورشانما، جاوانلیق هاچاغا؟
آنلامازلیق نقدر؟ بوشلا هوا و هوه‌سی .
سئودیگیم! سؤیمه منی حق سنی دوزلو یارادیب،
سنی هر کیم گؤره سئومز اورگی اؤزگه کسی.
ای اؤزو شمع-ی شبیستانینا پروانه صیفت،
سنین عشقینده یانار «هیدجی» چیخماز نفسی.
***
بو روزگار گئچر، یاخشی روزگار گلر،
کؤنول داریخما، غم ائتمه کی، غمگسار گلر.
دومان دوتوب یئر اوزون، گر یاغار هوادان قار،
گئچر گئدر بو سویوق قیش، گئنه باهار گلر.
اگر او چاغ کی سفر ائتدی یار، گئتدی بخت،
خوش اول گونه قاییدار بخت ایلن، اول یار گلر.
گئجه -گونوز چکیرم آه ،تیکیرم یولا گؤز،
گؤروم هاچاغ اول یار-ی گولعذارگلر.
سولوب جاوانلیغیمین رنگی ،قاش و باش آغاریب،
بلی باهاردا بیتر لاله و قیشدا قار گلر.
تلسمه بو شهین عهدیند‌ه گر سیتم یئتیشیر،
بو شهریار گئدر، آیری شهریار گلر.
او شه کی دوشمانا سعادتدی رععیتی گؤردون،
نئجه سینه‌سی اجل اوخونا دوچار گلر.
دولانما بوش به ی‌جان، گئت اؤزونچون بیر ایش تاپ،
دئمه منه کی به یه ام ،کسب وکار عار گلر.
آدام! او چاغ کی گلر قونشو بورجونو ایسته ر،
باشارمازسا وئره ،دونیا گؤزونه تار گلر.
مثل‌ده وارکی،« ایگید اوندو،دوققوزو دوندو» ،
اگنینده اولمادی پالتار نظرده خارگلر،
واریم عجب کی هر نئجه لیباس اولسون،
گیه‌ند‌ده اگنیمه من، قیسا یا کی دارگلر.
آلیب کمند صیفت تسبیحی اله زاهید،
باخار گؤررکی هاچاغ دامنه شیکار گلر.
بو حالی ترک ائیله مؤحمه ل دانیشما «هیدج لی»،
بو سؤزده بعضیلرین قلبینه قوبار گلر.
3.میرزا علی ثقه الاسلام1240 -1290
موباریز عالیم، دین خادیمی، یازیچی و شاعیر شهید میرزا علی ثقه الاسلام 1240- جی گونش ایلینده تبریز شهرینده بیر روحانی عائله‌سینده آنادان اولموشدور. قدیم اوصول ایله ایلک تحصیلینی تبریزده بیتیره‌ند‌ن سونرا قم شهرینه گئدیب، فقه و باشقا علملری اوخوموش،سونرا داها اطرافلی بیلیک الده ائتمک اوچون عراق‌دا یئرلشه‌ن نجف و کربه‌لا شهرلرینده ۹ ایل ساکین اولاراق تحصیلینی داوام ائتدیریر. اورادا حیکمت، کلام، ادبیات، ریاضیات، نوجوم، هئییت و تاریخ علملرینی موکممل اؤیره‌نه‌رک دوغما شهری تبریزه دؤنور. مشروته اینقیلابینین اؤنملی رهبرلریند‌ن اولور. او، هم مسجیدلرده ائتدیی دانیشیقلاری ایله، هم ده دؤیوش جبهه‌لریند‌ه الی سیلاحلی دؤیوشکن‌لیگیله موباریزه‌سینی عؤمرونون سون دقیقلرینه دک داوام ائتدیرمیش‌دیر.
مشروطه اینقیلابینین رهبرلری کیمی اودا او بؤیوک اینقیلابین اوغروندا جان وئریر. بئله کی، روس کونسولو طرفیند‌ن تبریزده توتولور و صحرا حربی موحاکیمه‌سیندن سونرا 1290- جی گونش ایلینده «عاشورا» گونو سلاحداشلاری ایله بیرگه تبریزده دارا چکیلیر.شهید میرزا علی ثقه الاسلام او گون‌دن سونرا هم خالق آراسیندا، هم ده تاریخ صحیفه‌لرین‌ده «شهید» آدلانیر.
شهید میرزه علی ثقه الاسلام ین کیتابلارینی تبریزلی تاریخچی عبدالحسین ناهید آذر مشهور «قیام- یشیخ محمد خیابانی کیتابین‌دا بئله قئید ائدیر: «دیوان شعیر»، «مرات المکتب (۷ جیلدده)»، «اگر ما آذربایجانیها غفلت کنیم»، «مشروطه یا مشروعه»، «رساله -ی سیاست»، «علم الرجال »، «لال لار کیتابی»، « زیج-ی هندی»، «تئلقرافلار مجمومه‌سی»، «ایضاح الخبار»، «تاریخ اماکن شریفه و رجال برجسته».
شهید میرزا علی ثقه الاسلام ین دیوان اثرلری هله‌لیک چاپ اولونوب یاییلماسا دا، اونون شعیر نومونه‌لری اؤرنک اولاراق بعضی آنتولوگییالاردا قئید ائدیلمیش‌دیر. شعیر دیلی آخیجی، خالق واری‌دیر عصرینین بؤیوک عالیملریندن اولان شهید میرزه علی ثقه الاسلام عؤمرونو آذربایجان خالقی نین سعادتی وآزادلیغی یولو‌ندا فدا ائد‌ن اونودولماز شخصیتلردن‌دیر.
خیالی یاخشی مونیس‌دیر منه شام و سحر سنسیز،
کی، سنسن اؤزگه یوخ قلبیم‌ده، بیر فیکر-ی-دیگر سنسیز.
اؤزون گؤردون صلاح- ی کاری، مندن ال چکیب گئتدین،
مگر سنسن؟ قالان غم بیر ده مندن ال چکر سنسیز ؟
وطند‌ن آیری دوشدون، آیری دوشدون روح جیسمیمد‌ن،
گؤزومدن عشقیله باهم آخار، خون- ی جیگر سنسیز.
چیخیب ظاهرده الده‌ن دامنین، لاکین یقینیمد‌یر،
مووافیق اولماسین بو ظلمیله حؤکم- ی قدر سنسیز.
گلرسن قورخورام بیر گون سنی گؤرمک محال اولسون،
گئدر شاید فراقیندا بو آز نور- ی بصر سنسیز.
*****
باشیندا بیر گؤز آچمادی بیچاره گؤزلریم
یانیندا بیر دویونجا باخا یاره گؤزلریم.
چوخ باخسا زولفونه، اونا عئیب ائتمه عذری وار،
آغ سینه‌نه باخاندا، دوشوب قاره گؤزلریم.
بیلمه‌م کی، هانسی عضوونه یارین نظر سالیم،
بیر چاره قیل کؤنول، قالیب آواره گؤزلریم.
یاردان فلک سیتم ایله آییرسا، حیاتد‌ن
گؤز اؤرتره‌م کی، دوشمه‌یه اغیاره گؤزلریم
*****
روباعی لر:
هیجراندا کؤنول عشقیله مجنون اولدو،
قان آغلادی او عرصه‌ده جیحون اولدو.
بیر تک گئجه کی، باخدی گؤزل گول اوزونه،
گؤز یاشلاری عؤمرو بویو گولگون اولدو.
هیجران گئجه‌سینده او قیامتدن اثر وار،
اوندا او گؤزل قمزه‌لی قامتدن اثر وار.
اصلا کی، چاتا مقصده، مقصوده حیاتدا،
هر کیمده کی، بیر زرره‌جه دهشتدن اثر وار.
توتماق اولا اوچموش اوخو، سعی ایله ایمکان،
بلکه ده شکر آلماق اولا چؤل قامیشیندان.
فیل بلکه قاریشقا یوواسیندا توتا مسکن،
بونلار اولار، اولماز یئتیشه ک وصلینه جانان.
4 - میرزا عبدالحسین خازن تبریزی «خازن»
1304-1252
«خازن» تخللوصو ایله شعیر یازان اوستاد شاعر میرزا عبدالحسین خازن تبریزی «خازن»1252 - جی گونش ایلینده تبریزده دونیایا گلدی . او، یوخسول بیر عایله‌ده بویا- باشا چاتسا دا تحصیلینی داوام ائدیب، آیدین دوشونجه‌لی بیر شاعر اولمشد‌ور. «خازن»1304- جی گونش ایلینده دایمی یاشادیغی تبریز شهرینده وفات ائتمیشدیر. او، هم نؤوحه ادبیاتینین قوللوغوند‌ا اولموش هم‌ده میللی دوشونجه‌لره دایانان شعیرلر یازمیشدیر. همیشه خالق اوچون چالیشان و یازان بیر شاعیر اولاراق، شیخ محمد خیابانی اینقلابیندا «مجاهید» دسته‌لرینه قاتیلمیش و حرکتی آلقیشلایا‌راق میللی دوشونجه‌لرین اویانیشینا قوللوق ائتمیشدیر. الیمیزه چاتدیقدا، اونون ایجتماعی و لیریک شعیرلری مرثیه‌لری و نؤوحه شعیرلری قدر اولماسادا، اوستادلیقلا یازیلان لیریک اثرلری واردیر. اؤرنکلر اوخویاق :
ایاقدان دوشموشم ساقی الیمدن دوت ایاغ ایله،
الینده ساغر-ی زررین گؤروم همواره وار اولسون.
قیزیل گول قؤنچه‌سی تک لخته - لخته قان اولان گؤگلوم،
آچیلماز بیرده عالمده اگر یوزمین باهار اولسون.
نه شه‌دن چاره وار بیز میللته یاران، نه مجلیسدن،
بیزه هر کیمسه یار اولسا اونا الله یار اولسون .
****
هر زامان گؤنلوم قوشو یاد-ی بهاریستان ائدیر
فیکر-ی وصل ائیله ر سیزیلدار ناله و افغان ائدیر
بیر پری سینمیش قوشو گؤردوم دونن گولزاریده
باشلاییب شوریله نقل-ی قوصه-ی ایران ائدیر
سسله‌نیردی باغبانه اولما قافیل باغدان
بئیله کی گولچین داراشمیش گولشنی تالان ائدیر
هئیتی کابینه‌دیر اغیار اولوب همراز-ی یار
علم‌سیز میللت‌دی بیجا دعوی-ی ویجدان ائدیر
اولسا هر بیر قلب ده ناموس و دین، حب-ی وطن
بیر ائله اینسانه «خازن» جانینی قوربان ائدیر
*****
باغلانان زنجیری- بیداده یازیق ایرانلیلار
اولمایان آسوده دونیاده یازیق ایرانلیلار
تیتره‌یه‌ن بیر مرغ بیسمیل تک کف-ی جللاد ده
صئید اولان بی رحم صیاده یازیق ایرانلیلار...
5 - اصغر اکبرزاده ( سالک)
(1357- 1270)
اصغر اکبرزاده سالیک علی اکبر اوغلو - 1270 - جی گونش ایلینده اهر شهرینده ایشیقلی دونیایا گؤز آچیر. او یئنی یئتمه‌لیک ایللرینی اهرده یاشاییر و گنج‌لیک ایللرینده تبریز شهرینه کؤچور،اورادا دوخانیات ایداره‌سینده ایشله ییر و تقائید‌ه چاتیر.
سالیک عؤمورونون سونونا دک ائولنمیر و تکلیکده یاشاییر. سالیک فارسجا و تورکجه شعیرلر یازارمیشدیر. او، مهارتلی بیر شاعر کیمی تبریز ادبی موحیطینین یئتیرمه‌سی کیمی مختلیف ژانرلاردا شعیرلر یازارمیش.
سالیک خالقین ذؤوقونو اوخشایان ساتیرا اثرلرده یازارمیش. اونون دیوانی چاپ اولماسادا تذکیره‌لرده قدرتلی و باجاریقل بیر شاعر کیمی قلمه آلین‌یبد‌یر. او، 1357- جی گونش ایلینده تبریزده وفات ائدیر و مزاری دا تبریزده دیر.اؤرنک اولاراق شعیرلریندن اوخویاق:
میوه فشار
من بو هامی فشاریله میوه فشاری نئیلیرم
میوه فشاردان گلن آب اناری نئیلیرم
آب اناردان دئییم صؤحبتی- یار ایلن بئله
آج-یالاواج، یاوان ،یاشیل صؤحبتی- یاری نئیلیرم
قد بوکولوبد‌و نون کیمی، باش آغاریبدی یون کیمی
قاشی کمان گوزللری، چشم خوماری نئیلیرم
بئللری اینجه قیزلارین، نازینی چکمک ایسته‌مه‌م
دام بلای جان اولان زولف نیگاری نئیلیرم
چشم خومارده اولان عشوییه یوخدو طاقتیم
قمزه‌سی جان آلان گؤزل قیز بالالاری نئیلیرم
قوی اؤلوره‌م حسن بالا آز منه دئ بو سؤزلری
من بو فوسورده حال ایله بوس او کناری نئیلیرم
دیش تؤکولوب آغیز باتیب چانه چیخیب یوخارییه
آی بالا من بو وضعده دؤشلری ناری نئیلیرم
قمزه‌ده یاردان دئمه، نغمة تاریلن بئله
قمزی- یاری نئیلیرم نغمة تاری نئیلیرم
باغ او باهاری- اؤمرومو سئیل خزان خراب ائدیب
حیوانی ناری نئیلیرم باغچانی باری نئیلیرم
ناز و عتاب یاردان باغریم اولوبدو قان منیم
سئیری- چمنده یوخ گؤزوم باغ او باهاری نئیلیرم
«سالک»ین آز قالیب چیخا جانی فشار دهردن
من بو فشاریلن عمی! مئیوه فشاری نئیلیرم