Azərbaycanda milli rəsmlərdən “ BÖYÜK ÇİLLƏ “ gələnkləri!
مدیر مسئول و باش یازار : دکتر حسین شرقی دره جک
Sorumlu müdür və baş yazar Dr. Hüseyn Şərqidərəcək SOYTÜRK
هر بیر خالقین اوز دیلی و مدنیتی اولدوغو کیمی , اوزونه خاص حیات طرزینه باغلی میللی عادت و عنعنه لری ده واردیر. آذربایجان تورک خالقی دا دونیا تورکلرینه خاص اولان گلنکلردن اوز پایینی آلمیشدیر.
بو اولوسال دیرلردن بیری ده " چیلله " دبلریدیر. خالقمیزین قدیم تاریخینه و اونونلا یاناشی یاشام قازانیملارینا سویکنرک شیفاهی خالق یارادیجیلیغیمیز ان درین کوکلره مالیک دیر.
فولکلور و یا خود خالق حیات طرزی اوخشار و اقربا خالقلارلا اورتاق کوکه مالیک اولسالاردا هر بیر ائلین اوز حیات طرزی و اینانجی واردیر. اسکی تورکلردن ائله جه ده طبیعته آید اینانجلاردان توره ین بیر چوخ دیرلریمیز بعضا دینی و مذهبی اعتقادلاریمیزلا ایچ – ایچه گیرره رک خالقین میللی باورلرینی اولوشدورماقدادی.
اساسی قدیملرده قویولان چیلله عادتلری ده بونلاردان بیری دیر.
چیلله گئجه سی آذربایجان مدنیتین‌ده آذربایجان خالقینین اینانجین‌دا قیشین ایلک گئجه‌سی و ایلین ان اوزون گئجه‌سی کیمی قئید اولونور.
چیلله گئجه‌سی پاییز فصلینین سونو و قیش فصلینین باشلانغیجی‌دیر و اونون ایلک ۴۰ گونو بؤیوک چیله و سونراکی ۲۰ گونو کئچیک چیله آدلانیر. سون 30 گون ایسه بایرام آیی‌دیر.
«چیلله قارپیزی» آدلاندیریلان چیلله گئجه‌سی قارپیزی چیلله گئجه‌سینین سیموولودور. خالق بو گئجه‌ده کیم قارپیز یئسه، یایین ایستی‌سیندن سالامات قالاجاغینا اینانیر. آذربایجاندا چیلله گئجه‌سی مراسیملرینین باشقا بؤلگه‌لری ایله بیر چوخ اوخشار جهتلری وار .
بو آیین و عادتلرین بعضیلری ویلایتلرین اهالی‌سینین ائتنیک و رئگیونال اینانجلاریندان قایناق‌لانیر.
آذربایجاندا «چیلله گجه‌سی» بعضی آیینلرین کئچیریلمه‌سی ایله باغلی اولوب، بعضیلری اونودولوب، بعضیلری ایسه رنگینی دییشیب. آذربایجانین اکثر شهرلرین‌ده آز-چوخ قوه‌ده قالان عادتلردن بیری ده چیلله گئجه‌سین‌ده «چیلله گؤلو» و یا «چیلله پایی»و هدییه حاضیرلاماق عادتی‌دیر کی، بو عادت گوره عائله‌لر قارشلیقلی هدییه‌لر و سووئنیرلر حاضیرلاییرلار.
گنجلرین هر بیری بو قاووتون یئددی میسمارینی دیلینین آلتینا قویوب یاتار، گؤردوکلری یوخولاری بؤیوکلر یوزار، بختیار قیزلار ایسه بیشیریب ییغدیقلاری پاخلالاری قونشولاری ایله بؤلوشردیلر. بو، اصلینده شانسلارینی آچماق اوچون بیر نؤو تکلیف ایدی. زامان کئچدیکجه، مد‌نی-اجتماعی دییشیک‌لیکلرله بو نؤع مراسیمین قئید اولونما نؤوو ده دییشسه ده، اساسی دییشمز اولاراق قالمیش‌دیر.
بو گون آذربایجانین بؤلگه‌لرین‌ده چیلله گئجه‌سین‌ده گنجلر والیدئینلرینین یانینا توپلاشیرلار.
ائولرده قارپیز، هر جور حالوا، قوز- فیندیق یئییرلر. بو گئجه کیشمیش، آغجاقایین، قوورولموش بوغدا ؛ اوزوم و قاووت کیمی عنعنوی یئمکلری یئییرلر.
بئله کی، تزه گلینین عائله‌سینین نیشانلی‌سی وارسا، عادتا گلین ائوینه قیزیل و پالتار ایله شیرنیات آلیب گئدر، هدییه وئرمکله یئنی گلینین والیدئینلریندن ایجازه ایستییرلر.گئجه مراسیمین‌ده بیین ائوینه گلسین.
همچینین بو ایل عرضین‌ده، عادتا، چیلله گئجه‌سینه ایکی-اوچ گون قالمیش عائلنین یئنی اره گئدن قیزی وارسا، یئرلی چؤرک‌دن هدییه‌لر و یئمکلر حاضرلانیر و گلین طرفیندن بی ائوینه گؤندریلیر.
همچینین چیلله گئجه‌سین‌ده کئچمیش‌دن بو گئجه‌یه شیرینلیک و یادداقالانلیق قاتان آیینلر، او جمله‌دن عائلنین کیچیک عضولرینین آغساققاللارین ائوین‌ده اولماسی و ایستول آرخاسینا ایله شیب مراسیملر کئچیریلیردی.
بو گئجه جوربجور شیرنیاتلار، حالوا، بادام - قوز، آغجاقایین، نار، قارپیز، آلما یئییب، خاطیره‌لرینی بؤلوشوردولر. بو گئجنین خصوصی یئمه یی ایسه قدیم دؤورلردن بری کوفته یا بز باش ایدی .
آذربایجاندا چیلله گئجه‌سی همیشه خصوصی عادت و عنعنه‌لرله باغلی اولوب . هر منطقه نین اوزونه خاص دبلری واردیر. آنجاق عمومی دبلردن اولان نار و قارپیز ایله قوز کیشمیش یئمک و سحره کیمی دئییب گولمک بوتون آدربایجان اوزره عینی دیر.
عادت و عنعنه لری مدنیتین قورویوجو عامیلریندن دیر. کئچمیشی بو گونه داشیماق و اونو جانلی و زنده ساخلاماقلا اصلینده اوز کیملیک و هویتیمیزی قوروموش اولوروق. البته دونیادان کوچنلر و وطن اوچون شهید اولانلارین دا یاد و خاطره لری عزیز توتولاراق روحلارینا قرآن و فاتحه اوخونولور.
سوسیال مئدییانین بو گوزلر وارلیقلاریمیزی ازیب گئچمه سینه آمان وئرمه ملییک. ییرتیجی مادییاتچی غرب مدنیتینه بیزی یوخ ائتمه یه شرایط یاراتمامالییق.عمرونوز اوزون اولسون چیلله گئجه نیز شان ونشاطلی اولسون.